فلنج عینکی یا Spectacle Blind Flange، یک نوع فلنج است که دو پیچ متصل به یک تخته فلزی دارد. این فلنج معمولاً برای ایجاد یک مانع در خطوط لوله‌ ها استفاده می ‌شود. با چرخاندن این فلنج، یک پیچ به جای دیگری منتقل می ‌شود، سپس اجازه می‌ دهد تا خط لوله باز یا بسته شود.

این فلنج برای تعمیرات، تست ‌های فشار یا ایجاد مسیر های جدید در سیستم لوله‌ کشی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. کور کننده فلنج عینکی با نام صنعتی فلنج اسپکتیکال (Spectacle Blind) نیز شناخته می شود و یکی از پرکاربرترین فلنج های مورد استفاده در صنعت می باشد.

جهت آشنایی با تجهیزات پایپینگ و محصولات و تولیدات شرکت زاگرس فیدار

فلنج کور عینکی نیز با نام فلنج مور شناخته می‌ شود. استاندارد متداول برای فلنج کور عینکی استاندارد ANSI/ASME B16.5 است.

این استاندارد شامل ابعاد، فشار های مجاز، مواد ساخت و سایر مشخصات فنی مربوط به فلنج ‌های کور عینکی است. این استاندارد در بسیاری از صنایع، از جمله نفت و گاز، شیمیایی و سایر صنایع مختلف دیگر استفاده می ‌شود.

کاربرد فلنج عینکی در صنایع مختلف به شرح زیر است:

1. تعمیرات و نگهداری: فلنج عینکیبرای تعمیرات و نگهداری سیستم ‌های لوله‌ کشی و انتقال مواد استفاده می ‌شود. با قرار دادن فلنج های عینکی در موقعیت مناسب، امکان ایجاد یک مهره مانع در خطوط لوله‌ ها فراهم می گردد.
2. تست فشار: برای انجام تست ‌های فشار در سیستم ‌های لوله ‌کشی، از فلنج عینکیاستفاده می‌ شود. با قرار دادن فلنج عینکی و بستن یکی از پیچ ‌ها، امکان ایجاد فشار درون خط لوله و تست کردن محدوده فشار تحمل شده توسط سیستم فراهم می گردد.
3. جداسازی و تقسیم خطوط: فلنج عینکیبرای جداسازی و تقسیم خطوط لوله‌ ها در صورت نیاز به تغییر مسیر یا ایجاد شاخه ‌های جدید استفاده می‌ شود.
4. استفاده در شرایط خاص: در برخی موارد خاص مانند کنترل جریان، منع برگشت و ایجاد حفاظت در مقابل نفوذ مواد خطرناک، از فلنج عینکیاستفاده می گردد.
5. کنترل جریان و فشار: فلنج عینکیبه عنوان یک ابزار کنترل جریان و فشار در سیستم‌ های لوله‌ کشی، استفاده می ‌شود.به طوری که با تغییر موقعیت پیچ ‌ها، می ‌توان جریان را تنظیم کرد یا بست.

مشخصات فنی فلنج عینکی شامل موارد زیر می ‌شود:

1. اندازه (سایز): این مشخصه بر اساس اندازه خط لوله که فلنج در آن استفاده می ‌شود، تعیین می گردد. معمولاً اندازه فلنج عینکی با اندازه لوله تطابق دارد.
2. فشار مجاز (پایین و بالا): هر فلنج عینکیباید تحمل فشار های مشخصی را داشته باشد. این امر شامل فشار های مجاز برای استفاده در حالت ‌های فشار پایین و بالا می ‌شود.
3. مواد ساخت (مثلاً فولاد کربنی، فولاد ضد زنگ): مواد ساخت فلنج عینکیمی ‌توانند متنوع بوده و بسته به شرایط عملیاتی مورد استفاده، متفاوت باشند.
4. محدوده دما: هر فلنج عینکیباید قادر به تحمل دما های مشخصی باشد. این مورد شامل دما های بالا و پایین محدوده ‌ای است که فلنج باید در آن ها کار کند.
5. استاندارد ها و مقررات: فلنج عینکیباید با استاندارد های مشخصی مانند استاندارد های ANSI، ASME، API، و DIN همخوانی داشته باشد.
6. طراحی سطح مهره: سطح مهره ‌های فلنج عینکیباید به طور دقیق طراحی شده باشد تا از نشتی فشار و مواد جلوگیری کند.
7. توانایی مقاومت در برابر خوردگی: برخی از فلنج ‌های عینکی به دلیل نوع مواد ساخت و روش ‌های پوشش دهی، باید قادر به مقاومت در برابر خوردگی باشند.

ابعاد فلنج عینکی، بستگی به اندازه خط لوله و استاندارد های مورد استفاده دارد. این ابعاد معمولاً به صورت اندازه ‌های معمولی لوله‌ ها اعلام می‌ شود، اما برای اطمینان از تطابق صحیح، ابعاد دقیق باید با استاندارد ها مطابقت داشته باشند.

به عنوان مثال، برای فلنج‌ های مطابق با استاندارد ANSI/ASME، ابعاد معمولاً به صورت 1/2 اینچ، 3/4 اینچ، 1 اینچ، 2 اینچ و غیره اعلام می‌شود. این ابعاد می ‌توانند به صورت اندازه‌ های متری به ویژه در استاندارد های دیگری مانند DIN نیز باشند.

فلنج کور یا “Blind Flange” نیز به عنوان فلنج عینکی شناخته می‌ شود. ویژگی‌ های این نوع فلنج به شرح زیر هستند:

1. بسته بودن: فلنج کور یک فلنج بسته بوده که بدون سوراخ و مهره است. به این معنا که از آن برای مسدود کردن انتهای یک خط لوله یا سیستم استفاده می ‌شود.
2. ساختار مقاوم: فلنج کور از مواد مقاوم مانند فولاد کربنی یا فولاد ضد زنگ ساخته می ‌شود، که قادر به تحمل فشار و دما های بالا است.
3. مهره‌ های مخصوص: سطح مهره‌ های فلنج کور با دقت بالا طراحی شده‌ اند تا از نشتی مواد جلوگیری نماید.
4. اندازه ‌ها و استاندارد ها: فلنج‌ های کور مانند سایر انواع فلنج‌ ها، در اندازه‌ ها و استاندارد های مختلف از جمله ANSI/ASME، DIN، و BS موجود هستند.
5. استفاده‌ های گسترده: این نوع فلنج در صنایع مختلفی از جمله صنعت نفت و گاز، صنعت شیمیایی، صنعت پتروشیمی، صنعت آب و فاضلاب و دیگر صنایع استفاده می ‌شود.

اجزا و بخش های مختلف فلنج عینکی

فلنج عینکی یک ساختار ساده اما حیاتی در سیستم‌ های لوله‌کشی است و از اجزا و بخش ‌های زیر تشکیل می ‌شود:

1. تخته مرکزی: این بخش، تخته ‌ای از فولاد یا مواد دیگر مقاوم است که در وسط فلنج قرار دارد و برای ایجاد مهره مانع در خط لوله استفاده می ‌شود.

    2.پیچ ‌ها یا بولت ‌ها: فلنج عینکی دو پیچ یا بولت دارد که به تخته مرکزی متصل می ‌شوند و فلنج را در موقعیت نگه می ‌دارند.

    3.حلقه مهره‌ گیر (Gasket): برای جلوگیری از نشتی مواد و فشار، یک حلقه مهره ‌گیر بین دو سطح مهره فلنج، قرار می‌ گیرد.

    4.پیچ‌ های گوشتی: پیچ‌ های گوشتی به منظور تنظیم و تنگی پیچ‌ ها به تخته مرکزی و ایجاد فشار مناسب بر روی حلقه مهره‌ گیر استفاده می‌ شوند.

    5.سوراخ ‌ها یا پیچ‌ گوشتی‌ ها: سوراخ‌ های موجود در فلنج برای اتصال فلنج به قسمت‌ های دیگر از سیستم لوله‌کشی با استفاده از بولت ‌ها یا پیچ‌ گوشتی ‌ها استفاده می‌ شود.

    6.سطوح مهره‌ گیر: سطوح مهره‌ گیر در دو طرف فلنج واقع شده و برای جلوگیری از نشتی سیال یا گاز در اتصال، مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

با توجه به جنس مورد استفاده، فلنج ‌های عینکی می‌ توانند به انواع مختلفی تقسیم شوند. این انواع به شرح زیر هستند:

1. فولاد کربنی (Carbon Steel): برخی از انواع فلنج‌ عینکیاز جنس فولاد کربنی برای کاربرد های بیشتر صنعتی استفاده می ‌شوند. این نوع فولاد مقاوم و با قیمت مناسب برای استفاده در شرایط عملیاتی معمولی مناسب است.
2. فولاد ضد زنگ (Stainless Steel): برخی از انواع فلنج‌ عینکیاز جنس فولاد ضد زنگ برای کاربرد هایی که به مقاومت در برابر خوردگی و اکسیداسیون نیاز دارند، مناسب هستند. این فلنج ‌ها معمولاً در صنایع شیمیایی، پتروشیمی و فرآوری غذا استفاده می ‌شوند.
3. آلیاژ های خاص (Special Alloys): برخی از انواع فلنج‌ عینکیاز آلیاژ های خاصی مانند آلیاژ‌ های نیکل، تیتانیوم، آلومینیوم و غیره ساخته می ‌شوند. این نوع فلنج‌ ها برای شرایط خاص مانند دما و فشار بالا، مقاومت در برابر خوردگی و استفاده در محیط ‌های خاصی مانند دریاچه‌ ها یا صنایع هوافضا مناسب هستند.
4. پلاستیک: برخی از انواع فلنج‌ عینکیاز مواد پلاستیکی مانند PVC یا پلی ‌اتیلن ساخته می ‌شوند که برای کاربرد های خاصی مانند صنایع آب و فاضلاب یا فرآیند های شیمیایی با مواد خاص مناسب هستند.

با توجه به شرایط عملیاتی و نیاز های خاص هر صنعت، انتخاب جنس مناسب فلنج عینکی بسیار اهمیت دارد.

فلنج‌ های عینکی به دلیل کاربرد های متفاوت در صنایع مختلف، انواع متعددی دارند. برخی از انواع رایج فلنج ‌های عینکی به شرح زیر هستند:

• فلنج های عینکی استاندارد (Standard Spectacle Blind Flange): این نوع فلنج عینکی دو پیچ دارد که به یک تخته فلزی متصل می ‌شوند. آن ها برای ایجاد یک مهره مانع در خطوط لوله استفاده می ‌شوند.
• فلنج های عینکی بلایند (Blind Spectacle Blind Flange): این فلنج عینکی دو پیچ دارد که به یک تخته فلزی بدون سوراخ در وسط تخته متصل می‌ شوند. از این نوع فلنج برای ایجاد یک مهره مانع دائمی در خطوط لوله استفاده می‌ شود.
• فلنج های عینکی جفت شده (Paired Spectacle Blind Flange): این نوع فلنج عینکی، دو تخته فلزی دارد که با یکدیگر جفت شده ‌اند. آن ها برای ایجاد یک مهره مانع در خطوط لوله با فشار بالا و روند جریان مواد استفاده می ‌شوند.
• فلنج های عینکی کاملاً مهره ‌گیر (Fully-Machined Spectacle Blind Flange): این نوع فلنج عینکی دارای سطوح مهره‌ گیر دقیقی است که با سطوح مشابه در فلنج دیگر تطابق دارد. لذا از نشتی فشار و مواد پیشگیری می ‌کند.
• فلنج عینکی با مواد و پوشش‌ های خاص (Special Material and Coating Spectacle Blind Flange): برخی از فلنج‌ های عینکی با مواد و پوشش ‌های خاصی مانند فولاد ضد زنگ، نیکل، آلیاژ های خاص یا پوشش‌ های ضد خوردگی تولید می ‌شوند که برای شرایط خاصی مانند محیط ‌های آبی، شیمیایی یا دمایی مناسب هستند.